Według Wikipedii
Kantata to niesceniczna forma muzyki wokalno-instrumentalnej; najczęściej rozbudowana, wieloodcinkowa; wykorzystująca różne gatunki tekstów literackich. Ukształtowała się, podobnie jak oratorium i opera, na początku epoki baroku. Była szczególnie popularna w XVII i XVIII wieku (…)". Tyle Wikipedia.
A jak to jest u Bacha? U Jana Sebastiana Bacha kantata to część niedzielnego, lub świątecznego nabożeństwa, coś, co miało zilustrować, wyjaśnić, wzmocnić emocjonalnie przekaz, a przez to sprawić, że przekaz tego nabożeństwa będzie słuchaczowi bliższy. U Jana Sebastiana kantata była częścią liturgii a ponieważ w liturgii protestanckiej najważniejsze jest słowo to kantata temu słowu służyła.
Przy okazji proste wyjaśnienia innych pojęć:
- motet to powstały w XIII wieku sakralny gatunek wokalny a cappella lub wokalno-instrumentalny. Czynnikiem formotwórczym w motecie jest warstwa słowna, opracowywana muzycznie przez wszystkie głosy (motet przeimitowany). Motet na przestrzeni wieków przybierał rożne typy, wykorzystywał różne zdobycza techniki muzycznej tj. polifonia (równouprawnienie wszystkich głosów), topofonia (przestrzenne rozmieszczenie chórów),
- recytatyw to rodzaj śpiewu o charakterze deklamacyjnym przy akompaniamencie basso continuo (recitativo secco) lub większego składu (recitativo accompagnato). Stosowany w kantacie, operze, oratorium,
- basso continuo to ....
Przy okazji jeszcze spróbuję wyjaśnić kilka terminów, które przy słuchaniu kantat, oraz poznaniu i zrozumieniu idei protestantyzmu mogą być przydatne:
- Ewangelicki - termin opisujący funkcjonujące od XVI wieku chrześcijańskie kościoły, wywodzące się z reformacji, podkreślający ich zakorzenienie w Biblię jako jedynie źródło prawdy przez Boga objawionej, a w szczególności w Ewangelię jako zawartą w Biblii dobrą nowinę o zbawieniu darmowym, z łaski przez wiarę, ku dobrym uczynkom. Terminem tym opisuje się kościoły luterańskie, kalwińskie, czasem też anglikańskie i metodystyczne.
- Ewangeliczny - termin odnoszący się do nurtu w protestantyzmie podkreślającego ważność osobistej relację z Panem Jezusem Chrystusem, ostateczny autorytet Pisma Świętego w sprawach wiary i życia, oraz konieczność osobistego, świadomego nawrócenia się człowieka.
Poniżej słaby słowniczek pewnych pojęć:
- Recytatyw - utwór muzyczny pośredni pomiędzy deklamacją a śpiewem wpieranym delikatnym akompaniamentem. Często poprzedza arię wyjaśniając jej treść i podkreślając śpiewność swym surowym charakterem.
- Recytatyw Seccko, recytatyw deklamacyjny- recytatyw wspierany tylko pojedynczymi akordami continua.
- Continuo, Basso Continuo - linia basowa utworu stanowiąca jego podstawę harmoniczną. Czasem też oznacza to instrument realizujący tą partię.
- Ostinato, ostinata - wielokrotne powtórzenia struktury muzycznej, pojedynczego motywu, przeważnie w linii basowej.
- Cantus firmus - dokomponowanie do linii melodycznej (najczęściej chorałowej, prowadzonej przez śpiew) kontrapunktu.
- Kontrapunkt - technika kompozytorska polegająca na prowadzeniu kilku linii melodycznych jednocześnie, będących dla siebie nawzajem przeciwwagą.
- Chorał - śpiew chóru lub zboru, prowadzony prostą linią melodyczną ułatwiającą zrozumienie i przekazanie treści pieśni.
- Triole - ??
- Ewangelia - (gr. Dobra Nowina), ważna informacja przekazana przez Boga ludziom, o tym, że "On tak umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy człowiek, który w Niego wierzy nie zginął, ale miał życie wieczne”. W takiej formie informacja ta została przekazana przez Pana Jezusa dostojnikowi Żydowskiemu, Nikodemowi i zapisana przez apostoła Jana w 3 rozdziale jego Ewangelii.
- Cookie - technologia informatyczna wykorzystywana w naszym serwisie mająca na celu identyfikację sesji użytkownika poprzez zapisanie niewielkiej porcji informacji (najczęściej unikalnego identyfikatora) w przeglądarce na komputerze użytkownika.
- melika - ? cytaty meliczne ?
- trop - pojawianie się w parafrazie dosłownej frazy z parafrazowanego tekstu.
- kantata chorałowa - kantata będąca muzycznym opracowaniem znanego chorału. Pierwsza i ostatnia część zawiera dosłowne słowa pierwszej i ostatniej strofy chorału, w środku natomiast tekst jest parafrazą czasami zawierającymi tropy.
- Ritornel (wł. ritornello, fr. ritournelle) - krótki, kilkutaktowy fragment wykonywany przez grupę instrumentów bądź orkiestrę. Termin ten stosowany jest w odniesieniu do opisu i analizy muzyki dawnej. Ritornel pełni w kompozycjach muzycznych funkcję podobną do tej jaką w pieśniach i piosenkach pełni refren.
- Interludium – instrumentalny, przede wszystkim organowy pasaż grany pomiędzy zwrotkami hymnu religijnego, chorału lub psalmu, przeważnie improwizowany.
(ToDo: nie sprawdzone, w notatkach jest lepsze!!!!)